Artykuły

W jaki sposób wspomagać dzieci w rozwijaniu inteligencji i odporności emocjonalnej?

Wiedza o tym jak należy i jak nie należy się zachowywać

Sama umiejętność rozpoznawania własnych emocji, mimo iż bardzo ważna, nie jest wystarczająca dla wyrwania się spod władzy chwilowych impulsów i kontrolowania swojego zachowania. W parze z nią iść muszą wiedza o tym, jakie zachowania uznawane są za właściwe, a jakie nie, umiejętność radzenia sobie z trudnymi, nieprzyjemnymi uczuciami oraz umiejętność rozumnego działania w obliczu ich pojawienia się czyli tzw. odporność emocjonalna.

O tym jak należy i jak nie należy się zachowywać dzieci dowiadują się już od najmłodszych lat, obserwując zachowania rodziców i innych ludzi z ich najbliższego otoczenia. Jako rodzice i opiekunowie dzieci, powinniśmy zatem starać się być dla nich wzorem do naśladowania, pamiętając o tym, że dzieci będą robić to, co my robimy, a nie to, o czym mówimy, że należy robić. Bardzo ważnym źródłem wiedzy o tym, jakie zachowania są pożądane, a jakie nieakceptowane są dla dzieci także reakcje rodziców na to, w jaki sposób się zachowują. Postępowanie dzieci jest przez dorosłych komentowane i oceniane, jednak nie zawsze w sposób dający dzieciom czytelne wskazówki co do tego, jak należy się zachowywać. Zakomunikowanie dziecku wyrywającemu zabawkę rówieśnikowi: „Jesteś niegrzeczny” może być bowiem dla niego nie do końca lub zupełnie niezrozumiałe. Tego typu ogólnikowe i oceniające dziecko (a nie sposób w jaki się ono zachowuje) komunikaty przyczyniają się jedynie do obniżania jego poczucia własnej wartości, nie pomagając mu zrozumieć czego oczekują od niego dorośli. Zamiast „Jesteś niegrzeczny” lub „Przestań się tak brzydko zachowywać”, dużo lepiej powiedzieć dziecku: „Nie wolno zabierać zabawek innym dzieciom” lub „Zabieranie innym dzieciom zabawek jest złe” oraz podpowiedzieć właściwe zachowanie, w tym przypadku: „Oddaj, proszę, zabawkę temu chłopcu.” Im młodsze i mniej sprawne intelektualnie dziecko, tym bardziej konkretne powinny być komunikaty, będące reakcjami na jego zachowanie.

Powiększaniu i utrwalaniu się dziecięcej wiedzy o tym jak należy i jak nie należy się zachowywać w różnego rodzaju sytuacjach społecznych sprzyjają także rozmowy inspirowane lekturą dziecięcej literatury. Warto rozmawiać z dziećmi o tym, co czuli poszczególni z bohaterów bajek, wierszy i opowiadań, czy zachowali się właściwie, a jeśli nie, jak powinni byli postąpić. Można także pokusić się o zebranie zdjęć i ilustracji przedstawiających dzieci zachowujące się w różny sposób i zaprosić dziecko do rozmowy na ich temat oraz wskazania, które z dzieci zachowują się dobrze, a które źle.

Wspieranie rozwoju dziecięcej wiedzy o tym, jak należy i jak nie należy się zachowywać w różnego rodzaju sytuacjach powinno obejmować także umożliwienie dziecku poznania różnych sposobów konstruktywnego radzenia sobie z trudnymi dla niego emocjami. Dzieci powinny wiedzieć, że mają prawo odczuwać na przykład złość, jednak nie każdy sposób jej rozładowania jest do zaakceptowania. Rolą dorosłych jest wyjaśnić dziecku, że napięcia towarzyszącego złości można częściowo pozbyć się, na przykład, rozmawiając z kimś bliskim lub zgniatając kilka kartek papieru, niedopuszczalnym jest natomiast rzucenie się z pięściami na kolegę.